home

Kernbegrippen van het Boeddhisme.

De theorie

n.a.v. Giulio Cesare Giacobbe: Boeddha in 5 weken

De 5 kernbegrippen van het Boeddhisme zijn:

1. controle over de geest

2. aanwezig zijn in de werkelijkheid

3. besef van veranderlijkheid

4. onthechting

5. universele liefde

1. Controle over de geest

- Jij bent de baas over jouw gedachten.

- Je kunt in plaats van de gedachte die je nu hebt een andere gedachte kiezen.

- Je hoeft je gedachten niet om te zetten in daden.

- Je hoeft op anderen of situaties niet te reageren zoals je gewend bent.

Om gedachten of gedrag te veranderen moet je je er eerst van bewust zijn.

Door je bewust te zijn van je gevoel en de gedachtes die dat gevoel veroorzaken ontstaat er helderheid en vrijheid van keuze.

Om meer zicht te krijgen op je gedachten en gevoelens helpt het om ze in een categorie onder te brengen. Het gaat bijna altijd om genot of pijn, lof of blaam, roem of schande, verlies of winst. gevoelens schrijven we doorgaans toe aan anderen of de situatie.

Maar in feite ontstaan ze door wat jij zelf daarover denkt.

2. Aanwezig zijn in de werkelijkheid

Door je bewust te zijn van je gedachtes en gevoelens, ben je in het hier en nu.

Dit wordt ook wel mindfulness genoemd: Het verwijst naar een vorm van meditatie waarin men zich passief bewust blijft van lichamelijke en geestelijke ervaringen die door de situatie van het nu worden opgeroepen.

Wat daarmee gepaard gaat is een gevoel van aanvaarding. Pas als je je gevoelens en gedachtes accepteert kun je ze veranderen.

Veel gevoelens die door het hier en nu worden opgeroepen worden gevoed door herinnering aan eerdere gebeurtenissen.

3. Besef van veranderlijkheid

Omdat alles altijd verandert voel je pijn als je verliest waar je aan gehecht bent. Als je beseft dat dingen niet blijven zul je minder verdriet hebben.

Behalve aan relaties en materie kun je ook gehecht zijn aan je eigen gevoelens en gedachten. Als je wat zich in je hoofd afspeelt kunt loslaten, ervaar je een groot gevoel van vrijheid.

4. Onthechting

Onthechting is een rustige, realistische, open en aanvaardende houding. Onthechting betekent niet dat we onze vrienden en familie afwijzen of negeren: het betekent dat we op een andere manier met hen omgaan, zonder overdreven verwachtingen. Als we niet gehecht zijn, zijn onze relaties met anderen harmonieus en in feite geven we meer om hen.

Onthecht je ook van je eigen ik, je ego. Het boeddhisme leert dat dit ego een illusie is, dat wil zeggen een menselijke uitvinding, die hoewel niet echt bestaand, wel ons gevangen houdt in een leven dat draait om egocentrische en onrealistische strevingen die uiteindelijk geen diep geluk brengen

Onthechting leidt tot compassie

Zolang je gehecht bent aan materie, relaties, zelfbeeld en idealen, heb je de pijn van verlies, je maakt fouten, je loopt tegen je eigen grenzen aan, je voldoet niet aan je eigen idealen. Vecht er niet tegen, dat versterkt je gehechtheid, maar besef alleen dat het je gehechtheid is die de pijn veroorzaakt. Hoe meer je je hart openstelt voor die realiteit, in plaats van er tegen te vechten, des te meer zul je in staat zijn compassie te voelen voor jezelf, en voor al je medemensen.

Bevrijd van onze eigen persoonlijke problemen, gehechtheden en negatieve emoties kunnen we universele liefde voelen, een diepgaand gevoel waarbij we ons vreugdevol verbonden voelen met alle leven. Het gevolg is een diepgaande eerbied en onvoorwaardelijke dienstbaarheid aan alle leven.

Universele liefde houdt ook in dat je van jezelf houdt.

Als je van jezelf houdt, ben je juist niet meer egoïstisch en begin je verantwoordelijkheid te nemen: verantwoordelijkheid voor je eigen geluk, je eigen vervulling. Wanneer je er genoeg aan hebt om met jezelf te zijn, wanneer je eigen aanwezigheid je vreugde brengt, ben je vrij om te geven zonder afhankelijk te zijn, zonder behoeftig te zijn, zonder te nemen. Wanneer je je compleet voelt in jezelf, beleef je er vanzelf vreugde aan om aan anderen te geven en om hen te dienen in hun eigen zelfverwerkelijking.

Samenvatting:

Door je bewust te zijn van je gedachtes en gevoelens en te zien hoe betrekkelijk ze zijn, kun je ze steeds beter loslaten, kun je simpelweg zijn met wat er is, en daarmee onvoorwaardelijke liefde gaan voelen, voor jezelf en anderen.

Zie ook: praktische aanwijzingen

Bronnen:

Deniece Wildschut

boeddhistische psychologie

Anattalakkhaṇa Sutta (Nl.)

home